Czy chciałbyś, aby pogrzeb Twoich najbliższych miał niesztampowy, „ludzki” charakter, by życie każdej żegnanej osoby zostało uhonorowane w pełni a Twoje uczucia i wspomnienia zaopiekowane? Jeśli tak, warto rozważyć skorzystanie z usług mówcy ceremonii humanistycznych. Z artykułu dowiesz się kim jest mówca ceremonii humanistycznej, jakie elementy ceremonii mogą być spersonalizowane i w jaki sposób, czym jest konsolacja. Do przygotowania artykułu zainspirowało mnie spotkanie z Dominiką Hermanowicz, mówcą ceremonii ostatniego pożegnania.
Dominika pomaga przechodzić przez czas straty „po swojemu”, zgodnie z własnymi odczuciami, w atmosferze osobistych wspomnień.
W Polsce możemy wybierać między pogrzebem wyznaniowym lub świeckim. W pierwszym przypadku ceremonię przeprowadza osoba duchowna w zgodzie z obrzędami danej religii, w drugim zazwyczaj ceremonię prowadzi świecki celebrant / mistrz ceremonii lub… mówca ceremonii humanistycznych. Myślę, że część z Was może kojarzyć ten zawód z ceremoniami ślubów humanistycznych – bardzo indywidualnymi, spersonalizowanymi, podczas których cała uwaga koncentruje się na uczuciach, historii związku dwojga ludzi i symbolicznym podkreśleniu ich jedności po zawarciu małżeństwa. Ślub humanistyczny w Polsce nie jest prawnie unormowany, przez co związek taki wymaga również rejestracji w Urzędzie Stanu Cywilnego.
W przypadku ceremonii ostatniego pożegnania formalno-prawna funkcja mówcy humanistycznego jest analogiczna do świeckiego celebranta / mistrza ceremonii. Pogrzeb poprowadzony przez każdą z tych osób będzie ważny o ile dopełnimy wszystkich formalności urzędowych. Humanistyczny mówca ceremonii pogrzebowych, podobnie jak świecki celebrant, może prowadzić ceremonię wspólnie z księdzem, pastorem czy kapłanem innych wyznań – wówczas jego rola ogranicza się do wygłoszenia mowy pogrzebowej w trakcie ceremonii w miejscu religijnym
lub w miejscu spoczynku po odprawieniu ceremonii przez duchownego.
Ceremonie świeckie pozwalają na większą dozę indywidualizmu, implementowanie treści i form ważnych dla najbliższych i samego zmarłego bez konieczności odtwarzania sztywnej, „obowiązkowej” dla wszystkich, formy. Podczas ceremonii świeckich nic nie musisz. Możesz pożegnać najbliższych z szacunkiem, wdzięcznością, miłością i… zgodnie z wyznawanymi wartościami i własnymi gustami.
Jestem głosem najbliższej rodziny żegnanej osoby, która chce godnie upamiętnić, uhonorować i pożegnać swojego krewnego. Oprócz tego zwracam szczególną uwagę na stan, emocje, myśli, które towarzyszą żałobnikom, do których kieruję słowa wsparcia i refleksji.
Dominika Hermanowicz, mówca ceremonii ostatniego pożegnania
Na polskim rynku działa kilkunastu świeckich mistrzów ceremonii / celebrantów. Każdy z nich reprezentuje inny styl pracy, zakres usług, a nawet styl ubierania się. Angażując świeckiego celebranta do przeprowadzenia ceremonii ostatniego pożegnania, warto porozmawiać o szczegółach współpracy (co obejmuje oferta i w jaki sposób zostanie zrealizowana) oraz przedstawić swoje oczekiwania weryfikując tym samym czy celebrant jest w stanie je spełnić.
Pewnego rodzaju standardem w przypadku pogrzebu świeckiego jest, że mówca ceremonii humanistycznych wygłasza mowę pogrzebową w kaplicy oraz nad grobem. W przemowie koncentruje się na cyklu życia i śmierci, przemijalności wszystkiego,
co istnieje, refleksji nad sensem życia, jego pięknem i wartością. Często odwołuje się do utworów literackich, poezji i prozy. Podczas pożegnania jest również czas na przemowy najbliższych – rodziny i znajomych – na podzielenie się wspomnieniami lub anegdotami oraz skierowanie ostatnich słów do żegnanej osoby. Taka jest teoria, a wykonanie w ogromnym stopniu zależy od osobowości celebranta. Podobnie jak w innych aspektach życia, również w tym szczególnym momencie, ważne jest by osobowość celebranta odpowiadała naszym preferencjom. Harmonia współpracy, „nadawanie na tych samych falach”, empatia, to wszystko przełoży się na jakość ceremonii i… nasze wspomnienia z nią związane.
Czy jest jakaś różnica między mówcą ceremonii humanistycznych a świeckim celebrantem / mistrzem ceremonii?
Moim zdaniem ta różnica jest dość subtelna i wynika przede wszystkim z osobowości oraz stylu pracy poszczególnych osób. Chodzi o pewną aurę, która emanują, kulturę osobistą, a także jakość usługi. Dominika Hermanowicz jest osobą niezwykle empatyczną i jednocześnie konkretną, doskonale zorganizowaną, sprawnie operującą słowem. Nie tylko tworzy mowy pogrzebowe, ale poprzez słowa i sposób bycia kreuje atmosferę wspólnoty i refleksji. To ważne, bo dzięki temu rodzinne spotkanie nabiera absolutnie wyjątkowego charakteru i jest skoncentrowane na wspomnieniach i refleksjach związanych z przemijaniem. Mam wrażenie, że spośród świeckich mistrzów ceremonii wyróżnia ją nie tylko podejście humanistyczne, mocno skoncentrowane na wejrzeniu w więzi łączące żegnaną osobę z jej rodziną, ale również otwartość na włączenie się w przygotowanie całego scenariusza uroczystości wraz z aranżacją miejsca ceremonii, organizacji oprawy muzycznej oraz przygotowaniu osobistych rytuałów dla rodziny. Wszystko po to, by ostatnie pożegnanie było jak najbardziej unikatowe, osobiste, spójne z życzeniami żegnanej osoby i potrzebami rodziny w zakresie uhonorowania jej życia.
Największą motywacją poza odpowiednim uczczeniem zmarłej osoby, jest dla mnie świadomość, że może po mojej mowie pożegnalnej choć kilka osób spojrzy inaczej na swoje życie, zacznie szukać w nim większej wartości, wypracuje bardziej satysfakcjonujące relacje lub po prostu skupi się na tym, co faktycznie jest dla nich ważne. Moim celem jest stworzyć przestrzeń do OSOBISTEJ refleksji, OSOBISTYCH wspomnień, OSOBISTEGO pożegnania.
Dominika Hermanowicz, mówca ceremonii ostatniego pożegnania
Czym jest mowa pogrzebowa?
W skrócie to opowieść o życiu żegnanej osoby ze szczególnym akcentem na jej cnoty, wyjątkowy charakter, wartości, którymi kierowała się w życiu i jakie wniosła w życie innych osób. Bazuje na historii życia zmarłej osoby, przywołuje ważne momenty, kluczowe fakty i wydarzenia oraz osobiste wspomnienia o niej. W ten sposób oddajemy honor jej życiu. Podzielenie się wspomnieniami ma moc niemal terapeutyczną.
Niesie ulgę, daje poczucie dobrze spełnionego obowiązku. W mowie można też skierować ostatnie słowa do żegnanej osoby dając upust ważnym emocjom
– to pomaga w procesie żałoby i powrotu do normalnego rytmu życia.
Mowa pogrzebowa może być przygotowana przez rodzinę lub osoby wyspecjalizowane w tym obszarze na przykład przez mistrza ceremonii świeckiej lub mówcę ceremonii humanistycznych, którzy bazują na informacjach zebranych od najbliższej rodziny i uzupełniają ją na przykład o pokrzepiające odwołania do literatury, filmu, sztuki, polityki, życia codziennego, a także inspirujące cytaty, myśli. Nie powinno być tu miejsca na ogólne frazesy, bezpieczny pustosłów.
Zazwyczaj mowę pogrzebową wygłasza ksiądz (przeważnie jest to jednak tylko kilka słów przygotowanych przez najbliższą rodzinę i skierowanych do ogółu osób uczestniczących w pogrzebie) lub świecki celebrant (w mowie pogrzebowej jest wówczas miejsce nawet na bardzo osobistą historię życia). Nic jednak nie stoi na przeszkodzie by słowa te popłynęły również z ust rodziny i bliskich przyjaciół. To jest czas na to, aby ostatni raz publicznie zadeklarować uczucia względem żegnanej osoby, powiedzieć słowa, które należycie ją uhonorują, wyrażą szacunek, uznanie, wdzięczność, podziw, albo… słów, których nie zdążyło się powiedzieć, wtedy kiedy był na nie czas…
Jeśli zdecydujesz się powierzyć przygotowanie mowy pogrzebowej mówcy ceremonii humanistycznych lub mistrzowi ceremonii przygotuj się na długie rozmowy. Dobry mówca będzie chciał wnikliwie porozmawiać o wspomnieniach, rodzinnych relacjach i historiach i nie chodzi tu o wścibstwo, lecz o jak najlepsze poznanie osoby, która jest żegnana po to, by rzetelnie opowiedzieć jej historię w sposób poruszający i osobisty. Najbardziej intymne historie możesz oczywiście zostawić dla siebie. Zaufanie do celebranta jest tutaj kluczowe, a gotowa mowa pogrzebowa powinna być zawsze przedstawiona do Twojej akceptacji (autoryzacji). Przygotowanie mowy pogrzebowej przez profesjonalistę zajmuje zwykle od 24 do 48 godzin.
Przed złożeniem do grobu jest czas na podkreślenie roli jaką żegnana osoba wniosła w życie innych, jak powinna być zapamiętana, jakie dziedzictwo moralne, emocjonalne i duchowe zostawia swoim najbliższym. Zazwyczaj w związku z tym zapalam znicz, jako symbol pamięci przesłania, które zostawia po sobie żegnana osoba.
Podkreślam również wartość wspomnień, jako łącznika z żegnanym bliskim zachęcając, czy to do zapalania świeczki lub znicza w pamiętnych dniach, nie tylko 2 listopada.
Dominika Hermanowicz, mówca ceremonii ostatniego pożegnania
Muzyka
Ceremonii ostatniego pożegnania zwykle towarzyszy muzyka – w przypadku ceremonii religijnej są to przeważnie utwory charakterystyczne dla danego obrządku, w czasie ceremonii świeckiej można sobie pozwolić na większą swobodę w doborze repertuaru. Można wówczas odtwarzać na przykład ulubione utwory zmarłego – mogą one wybrzmiewać w tle, w czasie wyjścia z kaplicy, a także w miejscu złożenia ciała
lub prochów oraz podczas spotkania konsolacyjnego. Jak najbardziej mogą być to utwory popularne. Zwyczajowo są to jednak spokojne, stonowane dźwięki, które podtrzymują nastrój wyciszenia, refleksji, koją silne emocje. Nie jest to jednak regułą, zdarza się usłyszeć także AC/DC „Highway to hell” czy Mr. Zoob „Mój jest ten kawałek podłogi”, bo takie było życzenie zmarłego. Odtwarzana muzyka z pewnością przywoła wspomnienia.
Więcej o muzyce na ostatnie pożegnanie przeczytasz w artykule „Dźwięki samotności”
Czym jest konsolacja?
Przyznam szczerze, że jeszcze kilka lat temu konsolacja kojarzyła mi się głównie z rodzinnym posiłkiem po pogrzebie. To pierwsza myśl. Druga – rozmowy, wspomnienia, a niekiedy również wznoszenie toastu za życie zmarłego. Dominika Hermanowicz propaguje konsolacje odbywające się w atmosferze wspomnień, refleksji, wzruszeń i wzajemnego pocieszenia.
Na czym takie konsolacje polegają? Przede wszystkim są świadomie zaaranżowane, mają przemyślaną atmosferę i oprawę muzyczną. Często w czasie tych spotkań uzupełniana jest również pamiątkowa księga kondolencyjna, w której spisywane są wspomnienia i myśli towarzyszące zebranym w tym trudnym momencie. Ważnym elementem spotkania jest pokaz specjalnie przygotowanej prezentacji multimedialnej
lub wspólne przeglądanie zbioru fizycznych zdjęć. Fotografie z różnych okresów, często będące rodzinnymi pamiątkami, przybliżają życie żegnanej osoby w różnych ważnych momentach. W sposób naturalny przywołują dobre, niekiedy zabawne, wspomnienia, czasem wprowadzają w stan refleksji, wywołują wzruszenie.
Angażują, są okazją do dzielenia się opowieściami i anegdotami. Moim zdaniem śmiało można powiedzieć, że takie spotkania mają moc terapeutyczną, kojącą, dodającą otuchy. Oczywiście nikogo nie można przymusić do udziału w rytuałach czy dzieleniu się wspomnieniami. Często bywa jednak tak, że przebywanie we wspólnocie otwiera, zdejmuje ciężar przytłaczających emocji, niepostrzeżenie rozluźnia i angażuje nawet najbardziej zamknięte w sobie osoby.
Podczas konsolacji wielokrotnie widzę, że ludziom potrzebny jest impuls, przyzwolenie, zaproszenie do rozmowy, która daje stosowne ujście dla ich emocji i myśli. Rozmowy te z kolei sprawiają, że takie spotkanie ma prawdziwą, osobistą wartość, choć niekoniecznie musi ono przebiegać w atmosferze smutku. Nastrój jest tutaj, wbrew pozorom, kwestią bardzo indywidualną. I jest to zupełnie normalne.
Dominika Hermanowicz, mówca ceremonii ostatniego pożegnania
Co sądzicie o personalizacji ostatniego pożegnania? Uczestniczyliście już w takim pożegnaniu lub konsolacji? Jakie są wasze wrażenia? Podzielcie się opinią w komentarzu poniżej lub w wiadomości przesłanej przez formularz kontaktowy
